Beyaz ve Mavi Yakalı Çalışanlar Arasındaki Temel Farklar

Mavi yakalı, fiziksel çaba gerektiren emek yoğun işlerde çalışan kişidir. Mavi yakalılar çalışırken fiziksel güçlerini ve el becerilerini kullanır. Beyaz yakalı ise ofis ortamında çalışan vasıflı profesyoneldir. Beyaz yakalılar çalışırken fiziksel yetilerini değil resmi olarak kazanılmış beceri ve niteliklerini kullanır.

Beyaz yaka mavi yaka ayrımı, modern zamanların başlangıcından gelir ve bu iki meslek grubunun çalışırken giydikleri giysilerle doğrudan bağlantılıdır. 20. yüzyılın başlarında fark edildi ki ofislerde çalışanlar genellikle beyaz gömlek giyerken, fabrika ve atölyelerde çalışanlar ise mavi iş önlüğü giyiyorlardı. Giyime dayalı bu ayrım, bu iki işçi türü arasındaki temel farkı, yani çalışma ortamlarını temel bir şekilde tanımayı mümkün kıldı. Ancak farklar bununla sınırlı değil.  Bu yazıda, temel tanımlara ve her iki sınıfın meslek gruplarına yer verdikten sonra mavi yaka ile beyaz yaka arasındaki farklara değineceğiz.

Beyaz yakalı kimdir?

“Beyaz yakalı çalışan” terimi, Amerikalı yazar Upton Sinclair tarafından 1930'ların başında, ofis ortamında genel idari ve yönetsel rollerde çalışanlara atıfta bulunarak icat edildi. O yıllarda Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve Kanada gibi gelişmiş ülkeler, profesyonel bir kariyeri seçerek idari rollerde çalışan kişileri “beyaz yakalı” olarak tanımlamaya başladı.

Mavi yakalı kimdir?

Mavi yakalı, fiziksel emeği ve beden gücüyle çalışarak ürettiği iş için saatlik ücret veya parça başı ücret alır ve işçi sınıfının bir üyesidir. “Mavi yakalı” terimi ilk olarak 1924 yılında Amerika Birleşik Devletleri’nin Iowa eyaletinde çıkan yerel bir gazetede marangozluk gibi el emeğine dayalı mesleklerde çalışan erkek işçileri tanımlamak için kullanıldı.

Beyaz ve mavi yakalıların çalıştığı meslekler nelerdir?

Beyaz yakalılar, özel veya kamuya ait hizmet sektörlerinde çalışan, fiziksel değil zihinsel emek ile iş üreten “beyaz gömlekli” işçilerdir. Beyaz yaka çalışma saatleri genellikle öğle arası dahil günde 9 saatlik bir mesaiyi kapsar. İdari işlerden finansa, insan kaynaklarından bilişim teknolojilerine bir kurumun çeşitli departmanlarında çalışanlar, girişimciler, satış ve pazarlama uzmanları, proje yöneticileri, orta ve üst düzey yöneticiler, ayrıca doktor, hemşire, mühendis, avukat, mimar, öğretmen, muhasebeci gibi tek başına ya da bir kurumun çatısı altında çalışabilen üniversite mezunu profesyoneller beyaz yakalı olarak adlandırılır.

Mavi yaka meslekleri, usta-çırak ilişkisi ya da meslek liseleri ile uzmanlaşmanın mümkün olduğu, beden gücünün ve fiziksel enerjinin ön plana çıktığı nispeten daha riskli gruptaki mesleklerdir. Mavi yakalı işçiler, inşaat, imalat, madencilik, tesisat ve tamirat gibi ağır el ve beden işleriyle uğraşan işçilerdir.

Mavi Yaka - Beyaz Yaka Arasındaki Farklar

Beyaz yaka mavi yaka ayrımı, işçi gruplarının çalışırken giydikleri giysilerin yaka renklerinden çıkmıştır. Beyaz yakalı çalışanlar, adlarını ofis çalışanları arasında çok yaygın olan beyaz yakalı gömleklerden alırken, mavi yakalı işçiler kir göstermeyen mavi renkli tulumlar giydikleri için böyle adlandırılmıştır.

Genellikle giysilerinin yaka renklerine, yaptıkları işin türüne ve ücret skalalarına göre gruplandırılsalar da mavi ve beyaz yakalı çalışanlar arasında başka farklılıklar da vardır:

• Mavi yakalı işler şantiye, fabrika gibi yerlerde yapılır ve genellikle fiziksel efor ve dayanıklılık gerektirir. Beyaz yakalı işler ise bir ofis ortamında masa başında yapılır ve iş alanına göre bilgi, deneyim ve özel yetkinliklere ihtiyaç duyar.
• Mavi yakalı işlerde beyaz yakalı pozisyonlardan farklı olarak saatlik ücretler yaygındır. Beyaz yakalı işler genellikle daha yüksek bir eğitim düzeyi gerektirirken, mavi yakalıların uzmanlıklarını lise ya da iki yıllık yüksek öğrenim düzeyinde mesleki eğitim ile alması ya da tamamen usta-çırak ilişkisi ile kazanması mümkündür.
• Beyaz yakalı ve mavi yakalı olmak bir toplumda genellikle bir üst veya alt sosyal sınıftan olmayı ifade eder.

Yapay zeka hangi meslek grubunu daha çok etkileyecek?

Yapay Zeka (AI) ve Makine Öğrenmesi (ML) sistemleri son 20 yıldır mavi yakalı çalışanların yerini alabilecek son teknoloji ürünler geliştirmek üzerine durmaksızın çalışıyor. Çünkü mavi yaka meslekleri, akıllı makinelerin kolayca yerine getirebileceği emek yoğun görevler gerektiriyor. Tamamen otomasyonla “insan eli değmeden” üretim yapan “karanlık fabrikalar”, sürücüsüz arabalar, yemek dağıtan insansız hava araçları ve robot temizleyiciler, teknolojinin fiziksel efor gerektiren işlerin yerini nasıl alacağının yalnızca birkaç örneği…

Önce fabrikadaki işçilerin yerini alarak otomasyon sistemlerini yaratıp üretimi artıran “makineler”, sadece mavi yakalıların iş hayatlarını etkileyecek gibi görünse de şimdi, bir zamanlar yalnızca insanlara ait olduğu düşünülen ofislerde de rutin işleri kısa sürede tamamlayan akıllı yazılımlar olarak boy göstermeye başladı. Dünya Ekonomik Forumu'nun "İşin Geleceği Raporu"na göre, yapay zekanın 2025 yılına kadar dünya çapında 85 milyon işin yerini alması bekleniyor.

Yapay zeka uzmanı ve Sinovation Ventures’ın CEO’su Kai-Fu Lee ise önümüzdeki 15 yıl içinde yapay zekanın tüm işlerin %50’sini (hem de hatasız ve çok daha yüksek bir verimle) yapacağını söylüyor.

Forbes Technology Council üyelerinin tahminlerine göre şu 15 meslek grubu önümüzdeki 10 yıl içinde yerini yavaş yavaş yapay zeka ve robotik sistemlere bırakacak:

• Şoförlük
• Veri koordinasyonu
• Yazılım hizmeti
• İş yazışmaları
• Envanter yönetimi ve tedarik
• Muhasebe
• Yazılım kalite testleri
• İçerik pazarlaması
• Satış
• Market ve lokantalar
• Yönetici asistanlığı
• Basit müşteri hizmetleri
• Üretim
• Siber saldırılar

Yapay zekanın yaşamın her alanında karşımıza çıkacağı bu yeni dünya düzeninde daima insana ihtiyaç duyacak sektörler de yok değil. Hepsi beyaz yakalı olarak ifade edilebilecek bu meslekler, farklı nedenlerle yapay zekaya teslim edilemiyor:

• Öğretmenler
• Yazarlar
• Avukatlar
• Sosyal hizmet uzmanları
• Tıp uzmanları
• Terapistler
• Yönetim uzmanları

Beyaz ve mavi yakalı çalışanları gelecekte neler bekliyor?

Türkiye’deki katılımcılarla yapılan PwC Geleceğin Çalışma Hayatına Dair Umutlar ve Endişeler Araştırması 2021 sonuçlarına göre, çalışanların yüzde 48’i otomasyon nedeniyle işlerini kaybetme olasılığı konusunda endişeli. Küresel araştırmada bu oran %37.

Tablo böyleyken, yapılan araştırmalar otomasyon ve yapay zekanın insanlar için gelecekte yeni iş olanakları yaratacağını söylüyor. Bununla birlikte, mavi yakalı işlerde bile, çalışanların yapay zeka, makine öğrenmesi ve veri analitiği gibi yeni teknolojiler hakkında fikir ve bilgi sahibi olmaları gerekiyor. Mesleklerin doğası değiştikçe ve daha teknoloji odaklı hale geldikçe, mavi ve beyaz yakalı çalışanlar, kendilerini sistemin dışında hissetmemek için kendilerini geliştirmeye odaklanacak gibi görünüyor. Pek çok şirket, çalışanlarının becerilerini artırma ihtiyacının farkına vararak eğitim programlarını tamamen teknoloji odaklı olacak şekilde güncelledi. Günümüzde hem beyaz yakalı hem de mavi yakalı çalışan istihdam eden şirketler her seviyedeki çalışanını otomasyon sistemleri, yapay zeka, makine öğrenmesi gibi çalışma hayatlarını doğrudan etkileyen konularda eğitmeli ve geleceğin iş fırsatlarına hazırlamalı. Şirketler, bunu yaparak tüm çalışanlarının şirket içinde ve sektör genelinde teknoloji odaklı değişimlere uyum sağlamasına ve ihtiyaç duydukları bilgi ve becerileri kazanmalarına yardımcı olabilir.

Geleceğin çalışma hayatına dair umut besleyen işverenler, bitoniş sayesinde aradıkları mavi yakalı ve beyaz yakalı çalışanlara kolayca ulaşabiliyor, geleceğin çalışanlarını geleceğin teknolojisini kullanarak yüksek eşleşme doğruluğu ve akıllı algoritmalar yardımıyla özgürce seçebiliyor!